ALİ RİFAT ÇAĞATAY / DOĞAN HIZLAN
Müzik çevrelerinde çoğunlukla İstiklal Marşı’nın ilk bestecisi olarak bilinen, özellikle ‘Tereddüt’ adlı eser ile tanınmış, yenilikçi bir müzik adamı olduğu hafızalarda yer etmiş olan besteci, udi, çellist, şef, notist Ali Rıfat Çağatay’ın yayın hayatı, üzerinde durulmamış bir konudur.
Çağatay’ın yazıları, hem çoğunlukla çeşitli gazete ve dergi sayfaları arasında kaldığından hem de yazıların önemli bir kısmı eski harflerle basılmış olduğundan, ardından gelen nesillerce bilinmemektedir. Oysa yaşadığı çağın dönüşüm ruhunu benimseyen, Doğu ile Batı’ya bütünleştirici bir biçimde yaklaşan ve yaklaşımını deneysel çalışmalarıyla Türk müziği sahasına yansıtarak mevcut müzik hayatını geliştirmeye uğraşan Çağatay, bu uğraşısını yalnızca müzik besteciliği ve icracılığıyla değil, yazılarıyla da çağdaşlarına ve gelecek nesillere iletmiştir.
Bu kitapta ise, Ali Rıfat Çağatay’ın elde mevcut tüm yayınları bir araya getirilerek ilgililerine sunulmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde çeşitli resmi görevlerde bulunan ve orta kademede bir bürokrat olan Ali Rıfat Çağatay’ın tespit edilen ilk yayını 1895, son yayını ise 1934 tarihlidir. Aldığı eğitimin ve mesleğinin sonucu olarak, Çağatay’ın özellikle müziğin teknik konularını işleyen ilk yazıları, bugünün okuyucusuna karmaşık gelebilecek bir üslup ile yazılmıştır. 40 yıla yayılan yazı hayatı esnasında, Türk alfabesinde, imlasında, kelime dağarcığında, yazı üslubunda köklü değişikliklerin gerçekleştiğine tanık olan Çağatay elbette zaman geçtikçe, dönemin ruhuna uygun olarak dilde ve üslupta sadeliğe yönelmiş olsa da son yazılarının kelime dağarcığının bile bugünün okuyucusuna yabancı kalması mümkündür.
İçindekiler:
Sunuş
Ali Rıfat Çağatay
Çok kimlikli Yönleriyle Ali Rıfat Çağatay ve Yazı/Yayın Hayatı
Ali Rıfat Bey’in Aile Hayatı
Kurucu ve Yönetici Kimliği
Ali Rıfat Bey’in İstiklal Marşı Bestesi
Yenilikçi Arayış ve Denemeleri
Yazı Hayatı
Kaynakça
Mûsiki Yazıları
20. Asır Türk Musikisinin Meseleleri
Müzisyenler
Türk Musikisinin Kökenleri Bakımından Dünya Musiki Tarihi
Polemikler
Röportaj
Sözlük
Dizin
Notalar
Albüm
(Musiki Yazıları – İnceleme: Nilgün Doğrusöz
Çeviri Yazı: Celal Volkan Kaya – Vakıfbank Kültür Yayınları)
Hürriyet, 01.05.2022